Nederlands Nationaal Verenigingsonderzoek - Verenigingen als bindende factor in onzekere tijden
4500 verenigingen namen deel aan de derde editie van het Nationaal Verenigings Onderzoek bij onze noorderburen. Verenigingen blijven een plek om samen te komen, samen te bouwen en samen ergens voor te staan, geeft Cécile Veldman, directeur De Nederlandse Associatie, aan. Doordat er nu drie onderzoeken gedaan zijn, is het mogelijk trends te signaleren en vergelijkingen over jaren te maken.
"In mijn ogen kunnen verenigingen de verbindende factor zijn in deze tijd en oplossingen bieden die er niet zouden zijn of komen zonder al die verenigingen die Nederland rijk is. Maar ook de verenigingswereld maakt een turbulente tijd door, leert dit Nationaal Verenigings Onderzoek (NVO). Veel vrijwilligersverenigingen hebben zorgen over hun toekomst. Bij brancheverenigingen is het aansluiten van jonge ondernemers nog steeds geen vanzelfsprekendheid", vult Cécile aan.
Overall ontstaat een tweeledig beeld: enerzijds is er stabiliteit in het verenigingsleven. Er is een brede basis, waarop voortgebouwd kan worden.
Redelijk stabiele ledenaantallen en financiën liggen hieraan ten grondslag. Toch zijn er ook zorgwekkende uitkomsten: Ruim 20% van alle verenigingen laat weten dat de vereniging onder druk staat en 12% van de vrijwilligersverenigingen zegt dat het voortbestaan van de vereniging in gevaar is. De meest genoemde reden hiervoor is: een gebrek aan mensen die de kar wil trekken. Dat is jammer, want verenigingen zijn ongelooflijk trots op wat ze doen. Dat blijkt uit de vele antwoorden op de open vragen, die een grote mate van trots, betrokkenheid en bevlogenheid uitstralen. Bovendien scoren de verenigingen zeer goed op de belangrijkste zaken waar de verenigingen hun succes aan afmeten: sfeer (vrijwilligersverenigingen) en ledentevredenheid (branche- beroeps en consumentenverenigingen).
Bij branche-, beroeps- en consumentenverenigingen is per saldo sprake van lichte winst, al is er onderling veel beweging te zien in de ledenaantallen. Het lijkt erop dat er een fusiebeweging aan de gang is. Kleinere verenigingen laten ledenverlies zien.
Enkele highlights uit het onderzoek
Bestuurlijke perikelen
Meer nog dan mogelijk ledenverlies, speelt het gebrek aan bestuur en kader een rol in verenigingsland. Bij meer dan 50% van de vrijwilligersverenigingen gaan bestuurders door nadat hun officiële termijn erop zit. Bij branche- en beroepsverenigingen is dit 30%.
Inkomsten
De inkomsten van branche- en beroepsvereniging zijn iets gestegen, waarbij de factor contributie een zwaardere rol speelt. Bij vrijwilligersverenigingen zijn de inkomsten ongeveer gelijk gebleven. Daarbij is wel de afhankelijkheid van andere inkomsten (subsidies) groter geworden. Vooral sportverenigingen hebben last van de energiekosten.
Kwaliteitszorg
Vooral beroepsverenigingen maken veel werk van kwaliteitszorg. Ongeveer de helft heeft een gedragscode, 40% een opleidingsregister en ongeveer een derde doet aan certificering. Vooral keurmerken worden bij brancheverenigingen hoog gewaardeerd.
Samenwerking
Samenwerkingsverbanden tussen verenigingen onderling en met de overheid worden eerder strakker dan losser.
Maatschappelijke verantwoordelijkheid
De aandacht voor diversiteit en inclusie stijgt. 61% van de verenigingen besteedt hier aandacht aan in het verenigingsbeleid. De uitwerking in de dagelijkse praktijk blijft hier echter duidelijk bij achter.
Landelijke verenigingen ondersteunen de social development goals (SDG’s). De doorwerking op lokaal gebied heeft nog een weg te gaan.
Bekijk hier de highlights en bespiegelingen erop 'Turbulentie - Verenigingen als bindende factor in onzekere tijden' (pdf, 15 pagina's).
Hier kan je het volledige Nationaal Verenigings Onderzoek inkijken (pdf, 113 pagina's).