Crisis in de ledenorganisatie – alles onder controle, of niet?
Wat ik vooral onthoud uit het boek “Alles is onder controle en 9 andere mythes over organiseren in tijden van crisis”* is dat crisiscommunicatie niet iets is dat begint na de crisis, maar vooraf. Om die reden gaat het ook meer over de toekomst dan het verleden. En gelet op de permanente verandering die organisaties ondergaan, is het des te belangrijker om een sterke, proactieve aanpak uit te rollen. ‘Shit happens’, maar tegenwoordig blijkbaar meer en vlugger dan voorheen. Hierdoor hebben organisaties de reflex om zichzelf terug te plooien op wat zeker is, terwijl een crisis net veel opportuniteiten kan inhouden. Op voorwaarde weliswaar dat de organisatie een aanpak en cultuur heeft verworven om vlot te schakelen als een crisissituatie zich voordoet. “Crisis governance gaat dus niet over het rijden met de voet op de rem. Het gaat over harder kunnen rijden, omdat je weet dat je een rem hebt.”
Als ik dat even vertaal naar ledenorganisaties dan zie ik ook hier heel wat opportuniteiten. Enkele bedenkingen – waarmee ik de concepten en inzichten in het boek ongetwijfeld te kort doe, maar om even te prikkelen°:
1.Toekomstgericht kijken. Veel organisaties zetten in op mooie analyses van hoe het geweest is om ook de toekomst te proberen voorspellen. Vooruit kijken wil niet zeggen dat we moeten fixeren op het ongekende of heel uitgebreide plannen maken. Belangrijker dan het plan is het planningsproces: zorgen dat we permanent en breed rondkijken naar wat gebeurt, maar ook op tijd weten op te kijken naar verrassende zaken. Dat moet de default-houding zijn van de organisatie en van de verenigingsprofessionals. Niet voor niks heb ik die al dikwijls toekomstwerkers genoemd.
In het boek staat een interessante checklist hiervoor:
- Vroegtijdig detecteren van alarmsignalen
- Actief uitwisselen van informatie met andere componenten in het systeem (intern en extern)
- Bijsturen/implementeren van een coherente strategie en aanpak, in lijn met de collectieve ambitie van de organisatie
- Capaciteit opbouwen om snel te leren, om in de actie resultaten te evalueren en waar nodig bij te sturen
2. Chronische onrust. Veerkrachtige organisaties vertrekken “vanuit de wijsheid dat we in een turbulente en bijgevolg onstabiele wereld leven dat business as usual niet langer een optie is. Zij organiseren dus met een potentiële crisis in gedachten. Het gaat om figuurlijk meerdere stappen vooruitdenken, in buffers voorzien, de omgeving voortdurend scannen op opportuniteiten én potentieel gevaar.” Organisaties moeten zich dus wapenen om in die omstandigheden flexibel en wendbaar te zijn, zodat ze vlug kunnen schakelen.
3. De kracht van het netwerk. Niet één manager of leider hoeft dit alles op zijn/haar schouder te nemen. Veel interessanter is het om de kracht van het netwerk in te schakelen. “Het gaat over het totaal van relaties van een organisatie en de mate waarin leiders in de organisaties al die relaties kunnen benutten ten goede van het gemeenschappelijk belang.” Organisaties die succesvol een crisis doorgemaakt hebben verwijzen dan ook niet naar één leider, maar naar het succes van alle betrokkenen die het resultaat neergezet hebben. Een verenigingsprofessional hoeft er niet alleen voor te staan, het is een kwestie om onder het motto ‘samen sterker’ goed voorbereid te zijn, maar ook daadwerkelijk te kunnen reageren.
De wijze waarop de auteurs 10 mythes rond ‘we hebben alles onder controle’ ontkrachten, stemt misschien niet zo hoopvol voor zij die graag goed voorbereid zijn, maar biedt zeker voldoende stof om na te denken hoe je er als ledenorganisatie, in samenspraak met professionals, bestuurders en zelfs de leden werk van kan maken om elke mogelijke crisissituatie beter op te vangen. En alleen al het proces om een dergelijke oefening te doen zal een meerwaarde bieden voor de organisatie en finaal ook de leden.
Op 2 december neemt één van de auteurs, Stijn Pieters, je tijdens een BSAE-powersessie mee om deze aanpak concreet en werkbaar te maken voor jouw organisatie. Meer info en inschrijven.
* * *
*Bert Brugghemans, Stijn Pieters en Hugo Marynissen, Alles is onder controle, Uitgeverij Lannoo Campus, 2021
Dit blogbericht verscheen eerst op de website marcmestdagh.be.